Gián Đức (Blattella germanica) – cái tên nghe có vẻ “Châu Âu”, nhưng thực tế lại là một kẻ du hành toàn cầu khét tiếng trong thế giới côn trùng. Với tốc độ sinh sản nhanh, khả năng thích nghi mạnh mẽ và... tình bạn “bất đắc dĩ” với con người, gián Đức đã trở thành loài gián phổ biến nhất thế giới, hiện diện ở mọi châu lục trừ Nam Cực.
Hãy cùng Green Xperts – chuyên gia kiểm soát côn trùng – khám phá hành trình tiến hóa đáng kinh ngạc của loài gián này.
Mặc dù được đặt tên là “gián Đức”, nhưng Blattella germanica không hề có nguồn gốc từ Đức hay Châu Âu. Trên thực tế, chúng không được ghi nhận ở châu Âu cho đến thế kỷ 18, khi nhà sinh vật học Carl Linnaeus mô tả chúng lần đầu năm 1767.
Theo nghiên cứu công bố trên Proceedings of the National Academy of Sciences năm 2024, gián Đức tiến hóa từ tổ tiên gián châu Á (Blattella asahinai) cách đây khoảng 2.100 năm, tại khu vực ngày nay là Ấn Độ và Myanmar.
Gián Đức không biết bay, nhưng chúng đã có một cuộc "xâm chiếm" thế giới nhờ… bám theo con người.
Gián Đức bắt đầu di chuyển từ Nam Á tới Trung Đông, có thể trong các hoạt động giao thương và hành quân thời các đế chế Hồi giáo như Umayyad và Abbasid.
Cuộc cách mạng hàng hải, bùng nổ thương mại toàn cầu, cùng hệ thống tàu thuyền, nhà kho, đã đưa gián Đức từ Trung Đông tới châu Âu, rồi lan rộng ra toàn thế giới.
Các hệ thống sưởi trong nhà, nhà ở kín và rác thải sinh hoạt trở thành môi trường lý tưởng cho gián Đức tồn tại và sinh sản, kể cả ở những nơi có khí hậu lạnh.
Dù nhỏ bé, gián Đức lại sở hữu hàng loạt ưu thế sinh học đáng gờm:
Khả năng tiến hóa nhanh: Chúng dễ dàng thích nghi với thuốc diệt côn trùng. Thậm chí, nghiên cứu từng cho thấy gián Đức có thể tiến hóa để tránh đồ ngọt – vì thuốc thường được trộn với đường.
Sinh sản siêu tốc: Một cặp gián Đức có thể tạo ra hàng ngàn cá thể trong vài tháng.
Thích nghi tuyệt vời với môi trường con người: Khác với gián châu Á – thường bay về phía ánh sáng, gián Đức chủ động tránh người, ẩn nấp cực giỏi trong nhà bếp, nhà vệ sinh, tủ gỗ, khe kẽ...
Di cư theo dòng thương mại: Các nghiên cứu gen cho thấy gián Đức ở Mỹ có quan hệ gần gũi với gián ở Singapore và Australia hơn là Indonesia, phản ánh sự ảnh hưởng của các tuyến giao thương.
Không chỉ gây ô nhiễm thực phẩm, dị ứng, hen suyễn, gián Đức còn là đối tượng kháng thuốc cao, khiến việc tiêu diệt chúng trở nên khó khăn.
Đặc biệt, chúng sống theo đàn, ẩn nấp tinh vi và thường chỉ bị phát hiện khi đã sinh sôi mạnh.
Với nhiều năm kinh nghiệm, Green Xperts cung cấp giải pháp kiểm soát gián Đức an toàn – hiệu quả – bền vững:
Khảo sát, phát hiện ổ gián tiềm ẩn.
Diệt gián bằng công nghệ sinh học, không mùi – không độc.
Lên phương án diệt trứng và tổ gián, ngăn tái phát.
Hệ thống theo dõi định kỳ, cam kết hiệu quả lâu dài.