Muỗi là tác nhân trung gian truyền nhiều bệnh nguy hiểm cho con người, trong đó có sốt xuất huyết và Chikungunya. Hai căn bệnh này đều do virus gây ra, lây từ người sang người thông qua vết đốt của muỗi vằn cái, chủ yếu là hai loài Aedes aegypti và Aedes albopictus. Để phòng tránh hiệu quả, chúng ta cần hiểu rõ về nguồn gốc, đặc điểm sinh học của chúng cũng như biện pháp bảo vệ bản thân và gia đình.
Muỗi Aedes aegypti có nguồn gốc từ châu Phi, đặc biệt là khu vực cận sa mạc Sahara. Trước kia, chúng chủ yếu hút máu động vật để sinh sản và thường đẻ trứng trong các hốc cây. Tuy nhiên, từ thế kỷ XV đến XIX, quá trình buôn bán nô lệ và giao thương quốc tế đã mang loài muỗi này đến nhiều vùng trên thế giới. Ngày nay, Aedes aegypti phổ biến ở hầu hết các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới, trong đó có Việt Nam.
Đặc điểm nổi bật của loài muỗi này là cơ thể có sọc trắng đen, rất thích nghi với môi trường sống gần con người và thường trú ngụ trong các dụng cụ chứa nước sạch. Chúng hút máu người nhiều hơn động vật, vì vậy đóng vai trò quan trọng trong việc lan truyền dịch bệnh.
Trái với Aedes aegypti, muỗi Aedes albopictus có nguồn gốc từ những cánh rừng nhiệt đới và cận nhiệt đới ở Đông Nam Á. Loài này còn được gọi là muỗi hổ châu Á bởi những vằn trắng rõ rệt trên thân và chân. Ban đầu, chúng chủ yếu sinh sống trong môi trường tự nhiên, nhưng cùng với sự di chuyển của con người, muỗi albopictus đã lan rộng sang nhiều lục địa khác.
Một đặc điểm đáng chú ý là loài muỗi này có khả năng chịu lạnh tốt hơn so với Aedes aegypti. Chúng có thể tồn tại và sinh sản trong điều kiện nhiệt độ thấp, từ trên 10°C ở Nhật Bản đến âm 5°C ở Mỹ. Điều này giúp Aedes albopictus mở rộng phạm vi phân bố về phía Bắc, khiến nguy cơ lây lan dịch bệnh ngày càng gia tăng. Hiện tại, châu Nam Cực là lục địa duy nhất chưa ghi nhận sự xuất hiện của loài muỗi này.
Cả hai loài muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus đều là trung gian truyền virus gây sốt xuất huyết và Chikungunya. Khi muỗi đốt một người nhiễm bệnh, virus sẽ xâm nhập vào cơ thể muỗi và tiếp tục lây truyền sang người khác qua những lần đốt tiếp theo.
Trong bối cảnh Chikungunya đã lan rộng với hàng trăm nghìn ca mắc và sốt xuất huyết bước vào cao điểm tại nhiều địa phương ở Việt Nam, nguy cơ bùng phát dịch kép là hoàn toàn có thể xảy ra.
Muỗi sinh sản chủ yếu trong các dụng cụ chứa nước sạch quanh nhà, vì vậy việc loại bỏ môi trường sống của chúng là biện pháp hiệu quả nhất. Người dân nên thường xuyên kiểm tra, đậy kín các dụng cụ chứa nước, thay nước bình hoa, chậu cảnh và loại bỏ vật phế thải đọng nước. Nhà cửa, sân vườn cần được dọn dẹp gọn gàng, thoáng đãng để hạn chế nơi trú ẩn của muỗi.
Ngoài ra, bạn nên tạo thói quen ngủ trong màn, mặc quần áo dài khi ra ngoài, sử dụng kem chống muỗi và lắp lưới chống côn trùng tại cửa sổ.
Phun muỗi – giải pháp chủ động bảo vệ cộng đồng
Bên cạnh các biện pháp cá nhân, phun muỗi định kỳ là phương pháp kiểm soát hiệu quả, đặc biệt trong giai đoạn dịch bệnh bùng phát. Việc phun tồn lưu trên bề mặt tường, hành lang, nhà vệ sinh hay tầng hầm sẽ tiêu diệt muỗi trú ẩn, trong khi phun không gian ULV giúp nhanh chóng giảm số lượng muỗi trưởng thành trong khu vực.
Green Xperts hiện áp dụng các chế phẩm an toàn, không mùi và được Bộ Y tế cấp phép, vừa đảm bảo hiệu quả diệt muỗi vừa thân thiện với môi trường. Sau khi xử lý, đội ngũ kỹ thuật cũng tư vấn thêm cho người dân cách duy trì vệ sinh và ngăn muỗi tái phát.