Đã bao giờ các bạn thắc mắc rằng tại sao những cột đèn đường luôn có rất nhiều côn trùng bay tới vào ban đêm, khi ngồi học khuya sẽ có nhiều bọ bay tới đèn của bạn, hay khi chạy xe đêm thì rất nhiều bướm đêm hoặc các loại bọ khác bu vào đèn xe… Để lý giải cụ thể cho hiện tượng này thì chính các nhà khoa học thật ra cũng chưa có câu trả lời, thay vào đó là một số giả định sau.
Thực tế cho thấy rất nhiều loài côn trùng khác nhau có tập tính bay theo ánh sáng tự nhiên như mặt trăng, mặt trời. Cụ thể, đa phần các loài côn trùng có bản năng tránh xa ánh sáng mặt trời, và đi theo ánh sáng từ mặt trăng. Đây là nguồn sáng duy nhất trong tự nhiên nên chúng dựa vào đó để làm phương hướng di chuyển trong môi trường. Khi con người tạo ra các nguồn sáng nhân tạo như lửa, các loại đèn từ thô sơ đến hiện đại thì côn trùng “hiểu nhầm” nên vẫn giữ nguyên bản năng đi theo các nguồn sáng đó.
Lý do này không có ở đa số các loài bọ, mà chủ yếu là một số loài bướm đêm. Cách chúng nhìn không giống như chúng ta, mà chúng thực sự nhìn thấy các tia cực tím trong ánh sáng. Vậy nên điều này đã dẫn đến việc nhiều loài bướm đêm nhìn thấy các loại đèn có phát ra tia UV tương ứng với tia Uv của một số loài hoa trong tự nhiên và nhận sai tín hiệu. Các nghiên cứu khoa học cho thấy các loài bướm đêm có phản xạ hút mật từ các loại… bóng đèn, tức là chúng đang hiểu nhầm rằng bóng đèn là một loại hoa nào đó vì giữa chúng có cùng một bức xạ tia UV.
Khi quan sát sự hành động của nhiều loài côn trùng, các nhà khoa học nhận ra rằng chúng có xu hướng bay về phía nguồn sáng, khi nguồn sáng bị che khuất chúng sẽ có phản xạ di chuyển hỗn loạn hơn. Điều này có thể lí giải là vì khi có ánh sáng chúng cảm thấy tầm nhìn của mình rõ ràng, không bị chặn, không bị che bởi các loài săn mồi to lớn trong tự nhiên và vì vậy nguồn sáng sẽ là nơi an toàn hơn cho chúng.
Sự an toàn của một nguồn sáng còn thể hiện ở nhiệt độ của chúng. Nhiều loài côn trùng không chịu được thời tiết lạnh, ẩm vì làm cánh của chúng bị ướt. Thay vào đó, các nguồn sáng lại là một nơi ấm áp, dễ chịu như một khu nghỉ dưỡng sang chảnh. Các nhà khoa học có nhiều quan sát cho thấy nhiều loài muỗi, bọ sẽ ở trong trạng thái thư giãn khi chúng đậu vào một chiếc bóng đèn ấm áp.
Côn trùng cũng có loài đi săn và loài bị săn, khi nhiều loài côn trùng nhỏ, yếu ớt bị thu hút bởi ánh sáng thì song hành với đó cũng có nhiều loài côn trùng lớn tìm tới đây như một bữa ăn thịnh soạn được bày sẵn.
Ngoài ra, nhiều loài côn trùng tìm đến nơi có ánh sáng để tìm kiếm bạn tình. Lý do cũng rất tương đồng với nguyên nhân vừa nêu trên. Bạn cứ hình dung nguồn sáng là nơi có rất nhiều côn trùng tìm đến, biến đây thành một “khu trung tâm” nhộn nhịp và đông đúc, vì vậy sẽ thu hút càng thêm nhiều loài côn trùng khác đến với các mục đích và nhu cầu khác nhau.